Onder grote belangstelling is op zaterdag 13 april 2019 door Stichting Archief Muntendam de herdenkingsplaquette onthuld voor het Joodse echtpaar Comprecht Eckstein en Rosetta Eckstein-Lezer, die 2 ½ jaar ondergedoken zaten tijdens de 2e wereldoorlog, en hun “helpers”, vader en zoon Hendrik en Pieter Kroeze, huisarts Berend Maarsingh en boekhouder Hendrik Pater.
De Stichting Archief Muntendam vond dat niet alleen het joodse echtpaar, maar zeker ook hun 4 helpers voor deze prestatie alsnog na zovele jaren geëerd moesten worden. De schuilplaats van het echtpaar, een herontdekte kelder onder het kantoor van de toenmalige firma Kroeze werd zoveel als mogelijk weer ingericht als tijdens hun verblijf hierin. Voor allen werd door de stichting een eenvoudig monument ontworpen, welke door nabestaanden van de helpers is onthuld. Dit zijn: Pieter Kroeze, zoon van Pieter Kroeze, Harry Pater, zoon van Hendrik Pater en Otto Maarsingh, zoon van Berend Maarsingh. Na de onthulling heeft Harry Pater namens de families een toespraak gehouden. Lees hier de toespraak
Het is inmiddels al weer 5 jaar geleden dat op initiatief van de Stichting Archief Muntendam voor de 12 joodse inwoners van Muntendam, welke zijn vermoord in de vernietiging kampen Sobibor en Auswitch, zogenaamde Stolpersteinen zijn gelegd voor hun toenmalige woonplek.
Joodse onderduikers in Muntendam
Muntendam kende tijdens de tweede wereldoorlog nog 2 joodse ingezetenen. Dat waren Comprecht Eckstein en zijn vrouw Rosetta Lezer. Het echtpaar had geen kinderen. Comprecht was onderwijzer aan de school te Tripscompagnie.
Zij woonden aan de Nieuweweg, links naast het kerkje. Op een “goede” dag, mogen we achteraf zeggen, kwam Comprecht Eckstein toevallig in gesprek met Hendrik Kroeze, hij was eigenaar van de Firma Kroeze, aannemers bedrijf en bouwmaterialen handel. Hij vroeg aan Comprecht of ze wel eens overwogen om ergens onder te duiken, gezien de slechte vooruitzichten van vooral de Joden. Comprecht vertelde Kroeze dat ze bezig waren met iets. Kroeze zei daarop mocht dit niet gelukken, kom dan maar bij mij. Een week later melde Comprecht zich al bij Hendrik Kroeze en vroeg of zijn aanbod nog steeds gold. Zijn antwoord was kort maar krachtig: Kom maar! Op 4 oktober 1942 is het zover, het echtpaar Eckstein besluit onder te duiken in de kelder onder het kantoor van de fa. Kroeze aan de Nieuweweg te Muntendam.
Dhr. Eckstein schrijft in zijn herinneringen:
Het is ondertussen middernacht geworden. Dus welterusten en dan…… gaat het luik boven ons dicht. Dat. is een aller ellendigst ogenblik Nu wordt met recht de poort gesloten, waardoor wij van het leven buiten gescheiden worden. Zolang deze openstond, was er als ’t ware nog een teruggang mogelijk, maar thans is “de weg terug” afgesloten, Onherroepelijk!
En zo begon een onderduik periode welke tot 14 april 1945 zou duren, een periode van ruim 2,5 jaar.
Lees meer over de onderduikperiode van het echtpaar Eckstein-Lezer
De “helpers”
Om zo 2 mensen verborgen en in leven te houden moest er veel werk worden verzet. Vier personen namen deze zware taak op zich: Hendrik Kroeze, eigenaar van de firma, zijn zoon Pieter, hun boekhouder Hendrik Pater en huisarts Berend Maarsingh. Zij waren in Muntendam de enigen die wisten dat er mensen zaten ondergedoken. Met gevaar voor eigen leven werd dit werk onbaatzuchtig gedaan.
In 1984 kreeg Hendrik Kroeze een Koninklijke onderscheiding opgespeld door de toenmalige burgemeester Apotheker. In 1995 werd de fam. Kroeze door Yad Vashiem in Israel, in aanwezigheid van zoon Pieter en zijn vrouw hiervoor erkend als rechtvaardigen onder de volkeren. Pieter zijn naam en die van zijn ouders zijn vereeuwigd in een plaquette, op deze bijzondere plek in Israel.
Lees meer over de onderduikperiode van Comprecht Eckstein en Rosetta Lezer
Niet permanent geopend
Het is niet de bedoeling dat de kelder permanent zal zijn geopend maar we zullen op afspraak excursies organiseren voor groepen en zijn beschikbaar tijdens open monumentendagen.
Met dank aan BMN Bouwmaterialen, de huidige eigenaar van het voormalige terrein van de fa. Kroeze, voor alle medewerking en Dorpsraad Muntendam voor het verlenen van een subsidie!